Samas 5

समास 5 - दशक १

दासबोध दशक पहिला – समास पांचवा : संतस्तवन ॥ श्रीराम ॥

आतां वंदीन सज्जन । जे परमार्थाचें अधिष्ठान ।

जयांचेनि गुह्यज्ञान । प्रगटे जनीं ॥ १॥

जे वस्तु परम दुल्लभ । जयेचा अलभ्य लाभ ।

तेंचि होये सुल्लभ । संतसंगेकरूनी ॥ २॥

वस्तु प्रगटचि असे । पाहातां कोणासीच न दिसे ।

नाना साधनीं सायासें । न पडे ठाईं ॥ ३॥

जेथें परिक्षवंत ठकले । नांतरी डोळसचि अंध जाले ।

पाहात असताअंचि चुकले । निजवस्तूसी ॥ ४॥

हें दीपाचेनि दिसेना । नाना प्रकाशें गवसेना ।

नेत्रांजनेंहि वसेना । दृष्टीपुढें ॥ ५॥

सोळां कळी पूर्ण शशी । दाखवू शकेना वस्तूसी ।

तीव्र आदित्य कळारासी । तोहि दाखवीना ॥ ६॥

जया सुर्याचेनि प्रकाशें । ऊर्णतंतु तोहि दिसे ।

नाना सूक्ष्म पदार्थ भासे । अणुरेणादिक ॥ ७॥

चिरलें वाळाग्र तेंहि प्रकासी । परी तो दाखवीना वस्तूसी ।

तें जयाचेनि साधकांसी । प्राप्त होये ॥ ८॥

जेथें आक्षेप आटले । जेथें प्रेत्न प्रस्तावले ।

जेथें तर्क मंदावले । तर्कितां निजवस्तूसी ।

वळे विवेकाची वेगडी । पडे शब्दाची बोबडी ।

जेथें मनाची तांतडी । कामा नये ॥ १०॥

जो बोलकेपणें विशेष । सहस्र मुखांचा जो शेष ।

तोहि सिणला निःशेष । वस्तु न संगवे ॥ ११॥

वेदे प्रकाशिलें सर्वही । वेदविरहित कांहीं नाहीं ।

तो वेद कोणासही । दाखवूं सकेना ॥ १२॥

तेचि वस्तु संतसंगें । स्वानुभवें कळों लागे ।

त्याचा महिमा वचनीं सांगे । ऐसा कवणु ॥ १३॥

विचित्र कळा ये मायेची । परी वोळखी न संगवे वस्तूची ।

मायातीता अनंताची । संत सोये सांगती ॥ १४॥

वस्तूसी वर्णिलें नवचे । तेंचि स्वरूप संतांचें ।

या कारणे वचनाचें । कार्य नाही ॥ १५॥

संत आनंदाचें स्थळ । संत सुखचि केवळ ।

नाना संतोषाचें मूळ । ते हे संत ॥ १६॥

संत विश्रांतीची विश्रांती । संत तृप्तीची निजतृप्ती ।

नांतरी भक्तीची फळश्रुती । ते हे संत ॥ १७॥

संत धर्माचें धर्मक्षेत्र । संत स्वरूपाचें सत्पात्र ।

नांतरी पुण्याची पवित्र । पुण्यभूमी ॥ १८॥

संत समाधीचें मंदिर । संत विवेकाचें भांडार ।

नांतरी बोलिजे माहेर । सायोज्यमुक्तीचें ॥ १९॥

संत सत्याचा निश्चयो । संत सार्थकाचा जयो ।

संतप्राप्तीचा समयो । सिद्धरूप ॥ २०॥

मोक्षश्रिया आळंकृत । ऐसे हे संत श्रीमंत ।

जीव दरिद्री असंख्यात । नृपती केले ॥ २१॥

जे समर्थपणें उदार । जे कां अत्यंत दानशूर ।

तयांचेनि हा ज्ञानविचार । दिधला न वचे ॥ २२॥

माहांराजे चक्रवर्ती । जाले आहेत पुढें होती ।

परंतु कोणी सायोज्यमुक्ती । देणार नाहीं ॥ २३॥

जें त्रैलोकीं नाहीं दान । तें करिती संतसज्जन ।

तयां संतांचें महिमान । काय म्हणौनी वर्णावें ॥ २४॥

जें त्रैलोक्याहून वेगळें । जें वेदश्रुतीसी नाकळे ।

तेंचि जयांचेनि वोळे । परब्रह्म अंतरीं ॥ २५॥

ऐसी संतांची महिमा । बोलिजे तितुकी उणी उपमा ।

जयांचेनि मुख्य परमात्मा । प्रगट होये ॥ २६॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

संतस्तवननाम समास पांचवा ॥ ५॥