Samas 9

समास ९ - दशक १

दासबोध दशक पहिला – समास नववा : परमार्थस्तवन ॥ श्रीराम ॥

आतां स्तऊं हा परमार्थ । जो साधकांचा निजस्वार्थ ।

नांतरी समर्थामध्ये समर्थ । योग हा ॥ १॥

आहे तरी परम सुगम । परी जनासी जाला दुर्गम ।

कां जयाचें चुकलें वर्म । सत्समागमाकडे ॥ २॥

नाना साधनांचे उधार । हा रोकडा ब्रह्मसाक्षात्कार ।

वेदशास्त्रीं जें सार । तें अनुभवास ये ॥ ३॥

आहे तरी चहूंकडे । परी अणुमात्र दृष्टी न पडे ।

उदास परी येकीकडे । पाहातां दिसेना ॥ ४॥

आकाशमार्गी गुप्त पंथ । जाणती योगिये समर्थ ।

इतरांस हा गुह्यार्थ । सहसा न कळे ॥ ५॥

साराचेंहि निजसार । अखंड अक्षै अपार ।

नेऊं न सकती तश्कर । कांही केल्या ॥ ६॥

तयास नाहीं राजभये । अथवा नाहीं अग्निभये ।

अथवास्वापदभये । बोलोंच नये ॥ ७॥

परब्रह्म तें हालवेना । अथवा ठावही चुकेना ।

काळांतरी चळेना । जेथीचा तेथें ॥ ८॥

ऐसें तें निज ठेवणें । कदापि पालटों नेणे ।

अथवा नव्हे आदिक उणें । बहुतां काळें ॥ ९॥

अथवा तें घसवटेना । अथवा अदृश्य होयेना ।

नांतरी पाहातां दिसेना । गुरु‍अंजनेविण ॥ १०॥

मागां योगिये समर्थ । त्यांचाहि निजस्वार्थ ।

यासि बोलिजे परमार्थ । परमगुह्य म्हणौनि ॥ ११॥

जेंही शोधून पाहिला । त्यासी अर्थ सांपडला ।

येरां असोनी अलभ्य जाला । जन्मोजन्मीं ॥ १२॥

अपूर्वता या परमार्थाची । वार्ता नाहीं जन्ममृत्याची ।

आणी पदवी सायोज्यतेची । सन्निधचि लाभें ॥ १३॥

माया विवेकें मावळे । सारासारविचार कळे ।

परब्रह्म तेंहि निवळे । अंतर्यामीं ॥ १४॥

ब्रह्म भासले उदंड । ब्रह्मीं बुडालें ब्रह्मांड ।

पंचभूतांचें थोतांड । तुछ्य वाटे ॥ १५॥

प्रपंच वाटे लटिका । माया वाटे लापणिका ।

शुद्ध आत्मा विवेका- । अंतरीं आला ॥ १६॥

ब्रह्मस्थित बाणतां अंतरीं । संदेह गेला ब्रह्मांडाबाहेरीं ।

दृश्याची जुनी जर्जरी । कुहिट जाली ॥ १७॥

ऐसा हा परमार्थ । जो करी त्याचा निजस्वार्थ ।

आतां या समर्थास समर्थ । किती म्हणौनि म्हणावें ॥ १८॥

या परमार्थाकरितां । ब्रह्मादिकांसि विश्रामता ।

योगी पावती तन्मयता । परब्रह्मीं ॥ १९॥

परमार्थ सकळांस विसांवा । सिद्ध साधु माहानुभावां ।

सेखीं सात्विक जड जीवां । सत्संगेंकरूनी ॥ २०॥

परमार्थ जन्माचें सार्थक । परमार्थ संसारीं तारक ।

परमार्थ दाखवी परलोक । धार्मिकासी ॥ २१॥

परमार्थ तापसांसी थार । परमार्थ साधकांसी आधार ।

परमार्थ दाखवी पार । भवसागराचा ॥ २२॥

परमार्थी तो राज्यधारी । परमार्थ नाहीं तो भिकारी ।

या परमार्थाची सरी । कोणास द्यावी ॥ २३॥

अनंत जन्मींचें पुण्य जोडे । तरीच परमार्थ घडे ।

मुख्य परमात्मा आतुडे । अनुभवासी ॥ २४॥

जेणें परमार्थ वोळखिला । तेणें जन्म सार्थक केला ।

येर तो पापी जन्मला । कुलक्षयाकारणें ॥ २५॥

असो भगवत्प्राप्तीविण । करी संसाराचा सीण ।

त्य मूर्खाचें मुखावलोकन । करूंच नये ॥ २६॥

भल्यानें परमार्थीं भरावें । शरीर सार्थक करावें ।

पूर्वजांस उद्धरावें । हरिभक्ती करूनी ॥ २७॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

परमार्थस्तवननाम समास नववा ॥ ९॥