Samas 3

समास 3 - दशक १०

समास तिसरा : देहआशंकाशोधन॥ श्रीराम ॥

उपाधिविण जें आकाश । तेंचि ब्रह्म निराभास ।

तें निराभासीं मूळमायेस । जन्म जाला ॥ १ ॥

तें मूळमायेचे लक्षण ।वायोस्वरूपचि जाण ।

पंचभूतें आणी त्रिगुण । वायोआंगीं ॥ २ ॥

आकाशापासून वायो जाला । तो वायोदेव बोलिला ।

वायोपासून अग्नि जाला । तो अग्निदेव ॥ ३ ॥

अग्निपासून जालें आप । तें नारायणाचें स्वरूप ।

आपापासून पृथ्वीचें रूप । तें बीजाकारें ॥ ४ ॥

ते पृथ्वीचे पोटीं पाषाण । बहु देवांचें लक्षण ।

नाना प्रचित प्रमाण । पाषाणदेवीं ॥ ५

॥

नाना वृक्ष मृत्तिका । प्रचित रोकडी विश्वलोकां ।

समस्त देवांचा थारा येका । वायोमध्यें ॥ ६ ॥

देव यक्षिणी कात्यायेणी । चामुंडा जखिणी मानविणी ।

नाना शक्ति नाना स्थानीं । देशपरत्वें ॥ ७ ॥

पुरुषनामें कित्येक । देव असती अनेक ।

भूतें देवतें नपुषक । नामें बोलिजेती ॥ ८ ॥

देव देवतांदेवतेंभूतें । पृथ्वीमध्यें असंख्यातें ।

परंतु यां समस्तांतें । वायोस्वरूप बोलिजे ॥ ९ ॥

वायोस्वरूप सदा असणें । प्रसंगें नाना देह धरणें ।

गुप्त प्रगट होणें जाणें । समस्तांसी ॥ १० ॥

वायोस्वरूपें विचरती । वायोमध्यें जगज्जोती ।

जाणीवकळा वासना वृत्ति । नाना भेदें ॥ ११ ॥

आकाशापासून वायो जाला । तो दों प्रकारें विभागला ।

सावधपणें विचार केला । पाहिजे श्रोतीं ॥ १२ ॥

येक वारा सकळ जणती । येक वायोमधील जगज्जोती ।

जगज्जोतीच्या अनंत मूर्ती । देवदेवतांच्या ॥ १३ ॥

वायो बहुत विकारला । परंतु दों प्रकारें विभागला ।

आतां विचार ऐकिला । पाहिजे तेजाचा ॥ १४ ॥

वायोपाऊन तेज जालें । उष्ण सीतळ प्रकाशलें ।

द्विविध रूप ऐकिलें । पाहिजें तेजाचें ॥ १५ ॥

उष्णापासून जाला भानु । प्रकाशरूप दैदीप्यमानु ।

सर्वभक्षक हुताशनु । आणी विद्युल्यता ॥ १६ ॥

सीतळापासून आप अमृत । चंद्र तारा आणी सीत ।

आतां परिसा सावचित्त। होऊन श्रोते ॥ १७ ॥

तेज बहुत विकारलें । परंतु द्विविधाच बोलिलें ।

आपहि द्विविधाच निरोपिलें । आप आणि अमृत ॥ १८ ॥

ऐकें पृथ्वीचा विचार । पाषाण मृत्तिका निरंतर ।

आणीक दुसरा प्रकार । सुवर्ण परीस नाना रत्नें ॥ १९ ॥

बहुरत्ना वसुंधरा । कोण खोटा कोण खरा ।

अवघें कळे विचारा- । रूढ होतां ॥ २० ॥

मनुष्यें कोठून जालीं । हे मुख्य आशंका राहिली ।

पुढें वृत्ति सावध केली । पाहिजे श्रोतीं ॥ २१ ॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

देहआशंकाशोधननाम समास तिसरा ॥