Samas 7

समास 7 - दशक १०

समास सातवा : सगुणभजन॥ श्रीराम ॥

अवतारादिक ज्ञानी संत । सारासारविचारें मुक्त ।

त्यांचे सामर्थ्य चालत । कोण्या प्रकारें ॥ १ ॥

हें श्रोतयांची आशंका । पाहातां प्रश्न केला निका ।

सावध होऊन ऐका । म्हणे वक्ता ॥ २ ॥

ज्ञानी मुक्त होऊन गेले । मागें त्यांचे सामर्थ्य चाले ।

परंतु ते नाहीं आले । वासना धरूनी ॥ ३ ॥

लोकांस होतो चमत्कार । लोक मानिती साचार ।

परंतु याचा विचार । पाहिला पाहिजे ॥ ४ ॥

जीत अस्तां नेणों किती । जनामधें चमत्कार होती ।

ऐसियाची सद्य प्रचिती । रोकडी पाहावी ॥ ५ ॥

तो तरी आपण नाहीं गेला । लोकीं प्रत्यक्ष देखिला ।

ऐसा चमत्कार जाला । यास काये म्हणावें ॥ ६ ॥

तरी तो लोकांचा भावार्थ । भाविकां देव येथार्थ ।

अनेत्र कल्पना वेर्थ । कुतर्काची ॥ ७ ॥

आवडे तें स्वप्नीं देखिलें। तरीकाय तेथून आलें ।

म्हणाल तेणें आठविलें । तरी द्रव्य कां दिसे ॥ ८ ॥

एवं आपली कल्पना । स्वप्नीं येती पदार्थ नाना ।

परी ते पदार्थ चालतीना । अथवा आठऊ नाहीं ॥ ९ ॥

येथें तुटली आशंका । ज्ञात्यास जन्म कल्पूं नका ।

उमजेना तरी विवेका । बरें पाहा ॥ १० ॥

याकारणें पुण्यमार्गें चालावें । भजन देवाचें वाढवावें ।

न्याये सांडून न जावें । अन्यायमार्गें ॥ १२ ॥

नानापुरश्चरणें करावीं । नाना तीर्थाटणें फीरावीं ।

नाना सामर्थ्यें वाढवावीं। वैराग्यबळें ॥ १३ ॥

निश्चये बैसे वस्तूकडे । तरी ज्ञानमार्गेंहि सामर्थ्य चढे ।

कोणीयेक येकांत मोडे । ऐसें न करावें ॥ १४ ॥

येक गुरु येक देव । कोठें तरी असावा भाव ।

भावार्थ नस्तां वाव । सर्व कांहीं ॥ १५ ॥

निर्गुणीं ज्ञान जालें । म्हणोन सगुण अलक्ष केलें ।

तरी तें ज्ञातें नागवलें । दोहिंकडे ॥ १६ ॥

नाहीं भक्ती नाहीं ज्ञान । मधेंच पैसावला अभिमान ।

म्हणोनियां जपध्यान । सांडूंच नये ॥१७ ॥

सांडील सगुणभजनासी । तरी तो ज्ञाता परी अपेसी ।

म्हणोनियां सगुणभजनासी । सांडूंच नये ॥ १८ ॥

निःकाम बुद्धीचिया भजना । त्रैलोकीं नाहीं तुळणा ।

समर्थेंविण घडेना । निःकाम भजन ॥ १९ ॥

कामनेनें फळ घडे । निःकाम भजनें भगवंत जोडे ।

फळभगवंता कोणीकडे । महदांतर ॥ २० ॥

नाना फळे देवापासी । आणी फळ अंतरीं भगवंतासी ।

याकारणें परमेश्वरासी । निःकाम भजावें ॥ २१ ॥

निःकामभजनाचें फळ आगळे । सामर्थ्य चढे मर्यादावेगळें ।

तेथें बापुडी फळें । कोणीकडे ॥ २२॥

भक्तें जें मनीं धरावें । तें देवें आपणचि करावें ।

तेथें वेगळें भावावें । नलगे कदा ॥ २३ ॥

दोनी सामर्थ्यें येक होतां । काळास नाटोपे सर्वथा ।

तेथें इतरांसी कोण कथा । कीटकन्यायें ॥ २४ ॥

म्हणोनि निःकाम भजन । वरी विशेष ब्रह्मज्ञान ।

तयास तुळितां त्रिभुवन । उणें वाटे ॥ २५ ।

येथें बुद्धीचा प्रकाश । आणिक न चढे विशेष ।

प्रताप कीर्ती आणी येश । निरंतर ॥ २६ ॥

निरूपणाचा विचार । आणी हरिकथेचा गजर ।

तेथें होती तत्पर । प्राणीमात्र ॥ २७ ॥

जेथें भ्रष्टाकार घडेना । तो परमार्थहि दडेना ।

समाधान विघडेना । निश्चयाचें ॥ २८ ॥

सारासारव्हिचार करणें । न्याये अन्याये अखंड पाहाणें ।

बुद्धि भगवंताचें देणें । पालटेना ॥ २९ ॥

भक्त भगवंतीं अनन्य । त्यासी बुद्धी देतो आपण ।

येदर्थीं भगवद्वचन । सावध ऐका ॥ ३० ॥

श्लोकार्ध ॥ ददामि बुद्धियोगं तं येन मामुपयांति ते ॥

म्हणौन सगुण भजन । वरी विशेष ब्रह्मज्ञान ।

प्रत्ययाचें समाधान । दुर्ल्लभ जगीं ॥ ३१ ॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

सगुणभजननिरूपणनाम समास सातवा ॥