Samas 2

समास 2 - दशक १४

समास दुसरा : भिक्षानिरूपण

॥ श्रीराम ॥

ब्राह्मणाची मुख्य दीक्षा । मागितली पाहिजे भिक्षा ।

वोंभवति या पक्षा । रक्षिलें पाहिजे ॥ १ ॥

भिक्षा मागोन जो जेविला । तो निराहारी बोलिला ।

प्रतिग्रहावेगळा जाला । भिक्षा मागतां ॥ २ ॥

संतासंत जे जन । तेथें कोरान्न मागोन करी भोजन ।

तेनें केलें अमृतप्राशन । प्रतिदिनीं ॥ ३ ॥

॥ श्लोक ॥ भिक्षाहारी निराहारी । भिक्षा नैव प्रतिग्रहः ।

असंतो वापि संतो वा । सोमपानं दिने दिने ॥

ऐसा भिक्षेचा महिमा । भिक्षा माने सर्वोत्तमा ।

ईश्वराचा अगाध महिमा । तोहि भिक्षा मागे ॥ ४ ॥

दत्त गोरक्ष आदिकरुनी । सिद्ध भिक्षा मागती जनीं ।

निस्पृहता भिक्षेपासुनी । प्रगट होये ॥ ५ ॥

वार लाऊन बैसला । तरी तो पराधेन जाला ।

तैसीच नित्यावळीला । स्वतंत्रता कैंची ॥ ६ ॥

आठां दिवसां धान्य मेळविलें । तरी तें कंटाळवाणें जालें ।

प्राणी येकायेकीं चेवलें । नित्यनूतनतेपासुनी ॥ ७ ॥

नित्य नूतन हिंडावें । उदंड देशाटण करावें ।

तरीच भिक्षा मागतां बरवें । श्लाघ्यवाणें ॥ ८ ॥

अखंड भिक्षेच अभ्यास । तयास वाटेना परदेश।

जिकडे तिकडे स्वदेश । भुवनत्रैं ॥ ९ ॥

भिक्षां मागतां किरकों नये । भिक्षा मागतां लाजो नये ।

भिक्षा मागतां भागों नये । परिभ्रमण करावें ॥ १० ॥

भिक्षा आणि चमत्कार । च्चाकाटती लहानथोर ।

कीर्ति वर्णी निरंतर । भगवंताची ॥ ११ ॥

भिक्षा म्हणिजे कामधेनु । सदा फळ नव्हे सामान्यु ।

भिक्षेस करी जो अमान्यु । तो करंटा जोगी ॥ १२ ॥

भिक्षेनें वोळखी होती । भिक्षेनें भरम चुकती ।

सामान्य भिक्षा मान्य करिती । सकळ प्राणी ॥ १३ ॥

भिक्षा म्हणिजे निर्भये स्थिति । भिक्षेनें प्रगटे महंती ।

स्वतंत्रता ईश्वरप्राप्ती । भिक्षागुणें ॥ १४ ॥

भिक्षेस नाहीं आडथळा । भिक्षाहारी तो मोकळा ।

भिक्षेकरितां सार्थक वेअळा । काळ जातो ॥ १५ ॥

भिक्षा म्हणिजे अमरवल्ली । जिकडे तिकडे लगवली ।

अवकाळीं फळदायेनी जाली । निर्ल्लजासी ॥ १६ ॥

पृथ्वीमधें देश नाना । फिरतां उपवासी मरेना ।

कोणे येके ठाईं जना । जड नव्हे ॥ १७ ॥

गोरज्य वाणिज्य कृषी । त्याहून प्रतिष्ठा भिक्षेसी ।

विसंभों नये झोळीसी । कदाकाळीं ॥ १८ ॥

भिक्षेऐसें नाहीं वैराग्य । वैराग्यापरतें नाहीं भाग्य ।

वैराग्य नस्तां अभाग्य । येकदेसी ॥ १९ ॥

कांहीं भिक्षा आहे म्हणावें । अल्पसंतोषी असावें ।

बहुत आणितां घ्यावें । मुष्टी येक ॥ २० ॥

सुखरूप भिक्षा मागणें । ऐसी निस्पृहतेचीं लक्षणें ।

मृद वागविळास करणें । परम सौख्यकारी ॥ २१ ॥

ऐसी भिक्षेची स्थिती । अल्प बोलिलें येथामती ।

भिक्षा वांचवी विपत्ती । होणार काळीं ॥ २२ ॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

भिक्षानिरूपणनाम समास दुसरा ॥