Samas 1

समास 1 - दशक १८

समास पहिला : बहुदेवस्थाननाम

॥ श्रीराम ॥

तुज नमूं गजवदना । तुझा महिमा कळेना ।

विद्या बुद्धि देसी जना । लाहानथोरांसी ॥ १ ॥

तुज नमूं सरस्वती । च्यारी वाचा तुझेन स्फूर्ती ।

तुझें निजरूप जाणती । ऐसे थोडे ॥ २ ॥

धन्य धन्य चतुरानना । तां केली सृष्टीरचना ।

वेद शास्त्रें भेद नाना । प्रगट केले ॥ ३ ॥

धन्य विष्णु पाळण करिसी । येकांशें सकळ जीवांसी ।

वाढविसी वर्तविसी । जाणजाणों ॥ ४ ॥

धन्य धन्य भूळाशंकर । जयाच्या देण्यास नाहीं पार ।

रामनाम निरंतर । जपत आहे ॥ ५ ॥

धन्य धन्य इंद्रदेव । सकळ देवांचाहि देव ।

इंद्रलोकींचें वैभव । काये म्हणौनि सांगावें ॥ ६ ॥

धन्य धन्य येमधर्म । सकळ जाणती धर्माधर्म ।

प्राणीमात्राचें वर्म । ठाईं पाडिती ॥ ७ ॥

वेंकटेंसीं महिमा किती । भले उभ्यां अन्न खाती ।

वडे धिरडीं स्वाद घेती । आतळस आपालांचा ॥ ८ ॥

धन्य तूं वो बनशंकरी । उदंड शाखांचिया हारी ।

विवरविवरों भोजन करी । ऐसा कैंचा ॥ ९ ॥

धन्य भीम गोलांगुळा । कोरवड्यांच्या उदंड माळा ।

दहि वडे खातां सकळां । समाधान होये ॥ १० ॥

धन्य तूं खंडेराया । भंडारें होये पिंवळी काया ।

कांदेभरीत रोटगे खाया । सिद्ध होती ॥ ११ ॥

धन्य तुळजाभोवानी । भक्तां प्रसन्न होते जनीं ।

गुणवैभवास गणी । ऐसा कैंचा ॥ १२ ॥

धन्य धन्य पांडुरंग । अखंड कथेचा होतो धिंग ।

तानमानें रागरंग । नाना प्रकारीं ॥ १३ ॥

धन्य तूं गा क्षत्रपाळा । उदंड जना लाविला चाळा ।

भावें भक्ति करितां फळा । वेळ नाहीं ॥ १४ ॥

रामकृष्णादिक अवतार । त्यांचा महिमा अपार ।

उपासनेस बहुत नर । तत्पर जाले ॥ १५ ॥

सकळ देवांचे मूळ । तो हा अंतरात्माचि केवळ ।

भूमंडळीं भोग सकळ । त्यासीच घडे ॥ १६ ॥

नाना देव होऊन बैसला । नाना शक्तिरूपें जाला ।

भोक्ता सकळ वैभवाला । तोचि येक ॥ १७ ॥

याचा पाहावा विचार । उदंड लांबला जोजार ।

होती जाती देव नर । किती म्हणोनि ॥ १८ ॥

कीर्ति आणि अपकीर्ति । उदंड निंदा उदंड स्तुती ।

सर्वत्रांची भोगप्राप्ती । अंतरात्म्यासीच घडे ॥ १९ ॥

कोण देहीं काये करितो । कोण देहीं काये भोगितो ।

भोगी त्यागी वीतरागी तो । येकचि आत्मा ॥ २० ॥

प्राणी साभिमानें भुलले । देह्याकडे पाहात गेले ।

मुख्य अंतरात्म्यास चुकलें । अंतरीं असोनी ॥ २१

आरे या आत्मयाची चळवळ पाहे । ऐसा भूमंडळीं कोण आहे ।

अगाध पुण्यें अनुसंधान राहे । कांहींयेक ॥ २२ ॥

त्या अनुसंधानासरिसें । जळोनी जाईजे किल्मिषें ।

अंतरनिष्ठ ज्ञानी ऐसे । विवरोन पाहाती ॥ २३ ॥

अंतरनिष्ठ तितुके तरले । अंतरभ्रष्ट तितुके बुडाले ।

बाह्यात्कारें भरंगळले । लोकाचारें ॥ २४ ॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

बहुदेवस्थाननिरूपणनाम समास पहिला ॥