Samas 9

समास ९ - दशक ४

समास नववा : आत्मनिवेदनभक्ती॥ श्रीराम ॥

मागां जालें निरूपण । आठवे भक्तीचें लक्षण ।

आतां ऐका सावधान । भक्ति नवमी ॥ १॥

नवमी निवेदन जाणावें । आत्मनिवेदन करावें ।

तेंहि सांगिजेल स्वभावें । प्रांजळ करूनि ॥ २॥

ऐका निवेदनाचें लक्षण । देवाअसि वाहावें आपण ।

करावें तत्त्वविवरण । म्हणिजे कळे ॥ ३॥

मी भक्त ऐसें म्हणावें । आणी विभक्तपणेंचि भजावें ।

हें आवघेंचि जाणावें । विलक्षण ॥ ४॥

लक्षण असोन विलक्षण । ज्ञान असोन अज्ञान ।

भक्त असोन विभक्तपण । तें हें ऐसें ॥ ५॥

भक्त म्हणिजे विभक्त नव्हे । आणी विभक्त म्हणिजे भक्त नव्हे ।

विचारेंविण कांहींच नव्हे । समाधान ॥ ६॥

तस्मात् विचार करावा । देव कोण तो वोळखावा ।

आपला आपण शोध घ्यावा । अंतर्यामीं ॥ ७॥

मी कोण ऐसा निवाडा । पाहों जातां तत्वझाडा ।

विचार करितां उघडा । आपण नाहीं ॥ ८॥

तत्वें तत्व जेव्हां सरे । तेव्हां आपण कैंचा उरे ।

आत्मनिवेदन येणेंप्रकारें । सहजचि जालें ॥ ९॥

तत्वरूप सकळ भासे । विवेक पाहातां निरसे ।

प्रकृतिनिरासें आत्मा असे । आपण कैंचा ॥ १०॥

येक मुख्य परमेश्वरु । दुसरी प्रकृति जगदाकारु ।

तिसरा आपण कैंचा चोरु । आणिला मधें ॥ ११॥

ऐसें हें सिद्धचि असतां । नाथिली लागे देहाहंता ।

परंतु विचारें पाहों जातां । कांहींच नसे ॥ १२॥

पाहातां तत्त्वविवेचना । पिंडब्रह्मांडतत्वरचना ।

विश्वाकारें वेक्ती, नाना- । तत्वें विस्तारलीं ॥ १३॥

तत्वें साक्षत्वें वोसरतीं । साक्षत्व नुरे आत्मप्रचिती ।

आत्मा असे आदि‍अंतीं । आपण कैंचा ॥ १४॥

आत्मा एक स्वानंदघन । आणी अहमात्मा हें वचन ।

तरी मग आपण कैंचा भिन्न । उरला तेथें ॥ १५॥

सोहं हंसा हें उत्तर । याचें पाहावें अर्थांतर ।

पाहतां आत्मयाचा विचार । आपण कैंचा तेथें ॥ १६॥

आत्मा निर्गुण निरंजन । तयासी असावें अनन्य ।

अनन्य म्हणिजे नाहीं अन्य । आपण कैंचा तेथें ॥ १७ ॥

आत्मा म्हणिजे तो अद्वैत । जेथें नाहीं द्वैताद्वैत ।

तेथें मीपणाचा हेत । उरेल कैंचा ॥ १८॥

आत्मा पूर्णत्वें परिपूर्ण । जेथें नाहीं गुणागुण ।

निखळ निर्गुणी आपण । कोण कैंचा ॥ १९॥

त्वंपद तत्पद असिपद । निरसुनि सकळ भेदाभेद ।

वस्तु ठाईंची अभेद । आपण कैंचा ॥ २०॥

निरसितां जीवशिवौपाधी । जीवशिवचि कैंचे आधी ।

स्वरूपीं होतां दृढबुद्धि । आपण कैंचा ॥ २१॥

आपण मिथ्या, साच देव । देव भक्त अनन्यभाव ।

या वचनाचा अभिप्राव । अनुभवी जाणती ॥ २२॥

या नांव आत्मनिवेदन । ज्ञानियांचें समाधान ।

नवमे भक्तींचे लक्षण । निरोपिलें ॥ २३॥

पंचभूतांमध्यें आकाश । सकळ देवांमधें जगदीश ।

नवविधा भक्तीमध्यें विशेष । भक्ति नवमी ॥ २४॥

नवमी भक्ती आत्मनिवेदन । न होतां न चुके जन्ममरण ।

हें वचन सत्य, प्रमाण- । अन्यथा नव्हे ॥ २५॥

ऐसी हे नवविधा भक्ती । केल्यां पाविजे सायोज्यमुक्ती ।

सायोज्यमुक्तीस कल्पांतीं । चळण नाहीं ॥ २६॥

तिहीं मुक्तींस आहे चळण । सायोज्यमुक्ती अचळ जाण ।

त्रैलोक्यास होतां निर्वाण । सायोज्यमुक्ती चळेना ॥ २७॥

आवघीया चत्वार मुक्ती । वेदशास्त्रें बोलती ।

तयांमध्यें तीन नासती । चौथी ते अविनाश ॥ २८॥

पहिली मुक्ती ते स्वलोकता । दुसरी ते समीपता ।

तिसरी ते स्वरूपता । चौथी सायोज्यमुक्ती ॥ २९॥

ऐसिया चत्वार मुक्ती । भगवद्भजनें प्राणी पावती ।

हेंचि निरूपण प्रांजळ श्रोतीं । सावध पुढें परिसावें ॥ ३०॥

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे

आत्मनिवेदनभक्तिनाम समास नववा ॥ ९॥